مهسا امینی

مهسا امینی
پرونده:Mahsa Amini.jpeg
زادهٔ	۱۳۷۹ سقز، کردستان، ایران
درگذشت	۲۵ شهریور ۱۴۰۱ تهران، بیمارستان کسری
دیگر نام‌ها	ژینا امینی
شناخته‌شده برای	دستگیری و ضرب و جرح توسط مأموران گشت ارشاد که ابتدا باعث به کما رفتن و سپس مرگ او شد.

مهسا امینی (۱۳۷۹ – ۲۵ شهریور ۱۴۰۱) شهروند ایرانی زاده سقز است که پس از دستگیرشدن توسط گشت ارشاد در تهران و بر اثر جراحات ناشی از ضرب و شتم توسط مأموران گشت ارشاد و بازداشتگاه وزرا به کما رفت. در ۲۵ شهریور مرگ او تأیید شد.

زندگی

مهسا امینی در سال ۱۳۷۹ در سقز زاده شد.

بازداشت و مرگ

وی در شهریور ۱۴۰۱ همراه خانواده‌اش برای دیدن فامیل از سقز به تهران سفر کرده‌بود.

تصویری از مهسا امینی در متروی تهران چند دقیقه ای قبل ازدستگیری توسط گشت ارشاد

بازداشت

او حدود ساعت ۶ عصر روز سه‌شنبه ۲۲ شهریور در نزدیکی ایستگاه مترو شهید حقانی واقع در بزرگراه شهید حقانی در حالی که همراه برادرش بود توسط مأموران گشت ارشاد دستگیر شد. پس از اعتراض کیارش امینی، برادر مهسا، به کیارش گفته می‌شود که وی برای گذراندن «کلاس توجیهی» به بازداشتگاه منتقل شده و تا یک ساعت دیگر آزاد خواهدشد.

بعد از بازداشت

دو ساعت بعد از دستگیری و انتقال مهسا به ساختمان پلیس امنیت اخلاقی تهران در خیابان وزراء، او به کما می‌رود و در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان کسری بستری می‌شود. بعد از مراجعهٔ خانوادهٔ مهسا به بیمارستان، پزشکان به آن‌ها می‌گویند که مهسا دچار سکته مغزی و قلبی شده و دیگر هوشیار نیست.

زمانی که برادر مهسا مقابل ساختمان منتظر خواهرش بود، دیده که یک آمبولانس از ساختمان خارج شد اما زمانی که از سرباز نگهبان علت را می‌پرسد، او می‌گوید: «یکی از سربازانمان زخمی شده‌است». نیم ساعت بعد، کیارش با نشان دادن عکس مهسا به سایر دختران آزادشده از بازداشتگاه ساختمان، متوجه می‌شود که آمبولانس حامل پیکر نیمه‌جان مهسا بوده‌است.

مرگ

در بعد از ظهر ۲۵ شهریور ۱۴۰۱یعنی سه روز پس از کما مهسا امینی درگذشت. پس از مرگ مهسا امینی مردم منطقه نشین حوالی بیمارستان کسری شعارهایی به نفع مهسا امینی سر دادند. رسانه‌ها از تأیید مرگ مهسا امینی در بیمارستان کسری توسط دایی او و تأیید مادر، برادر و پسرخاله‌اش خبر تأیید شد.

روایت شاهدان عینی

یکی از افرادی خود از بازداشت‌شدگان بود و در همان ون گشت ارشاد به همراه مهسا امینی در حال انتقال به بازداشتگاه وزرا بوده‌است، به خبرنگار رادیو زمانه می‌گوید:

«در طول مسیر میان بازداشت‌شدگان و مأموران جروبحث شدیدی شکل گرفت که من و خانم امینی هم ازجمله کسانی بودیم که به بازداشت خود اعتراض کردیم.»

او اضافه کرد:

«در خلال این جروبحث‌ها مأموران با خشونت فیزیکی سعی داشتند تا همه ما را ساکت کنند. در همین حین بود که خانم امینی هم مورد ضرب و شتم قرار گرفت اما او تا رسیدن به بازداشتگاه وزرا کماکان هوشیاری داشت، اگرچه که از لحاظ جسمی بسیار بی‌حال بود.»

یکی دیگر از شاهدان عینی که در نقطه دیگری از تهران بازداشت شده و در همان زمان به بازداشتگاه وزرا انتقال یافته بود، در رابطه با وضعیت پیش آمده در این بازداشتگاه که منتهی به انتقال مهسا امینی به بیمارستان شد، به «زمانه» گفت:

«من به اتفاق ده‌ها دختر دیگر در سالن بزرگی در بازداشتگاه وزرا بودیم که پس از چند دقیقه متوجه شدیم یکی از دخترها حالش خوب نیست. چند نفری بودیم که از مأموران آنجا خواستیم به وضعیت این دختر رسیدگی کنند و پس از بی‌توجهی مکرر مأموران بر سر آن‌ها فریاد زدیم زیرا خانم امینی رنگ به رخساره نداشت و بسیار ناخوش‌احوال بود. رفته‌رفته دیگر افراد بازداشتی هم به ما پیوستند و درخواست کمک برای مهسا امینی را داشتند.»

او این‌طور ادامه داد که:

«مأموران کاملاً به موضوع بی‌تفاوت بودند تا جایی که یکی از آن‌ها خطاب به ما گفت «هندی بازی درنیاورید، ما شما را می‌شناسیم و خودمان این کارها را تدریس می‌کنیم!» اما من و دیگر بازداشت‌شدگان دست از اعتراض برنداشتیم تا جایی که مأموران با خشونت تمام به سمت ما حمله‌ور شدند و با باتوم و گاز فلفل ما را مورد ضرب و شتم قرار دادند. ازجمله کسانی که در این حین او هم مورد آسیب قرار گرفت این خانم بود که پس از آن تقریباً از هوش رفت.»

این شاهد عینی وضعیت داخل بازداشتگاه وزرا را در این دقایق این‌طور توصیف کرد:

«بعد از اینکه حال مهسا را دیدند چند نفر از مأموران به سراغ او آمدند. دو مأمور تلاش کردند تا او را از این شرایط دربیاورند، یکی از آن‌ها دستش روی سینه مهسا بود و به نظرمی رسید قصد داشت ماساژ قلبی به او دهد و دیگری هم دست و پاهای او را می‌مالید. ما هم در این حین از شدت ترس جیغ می‌زدیم آن‌ها گوشی همه ما را گرفتند و سعی می‌کردند جلوگیری کنند تا کسی فیلم و عکسی نگرفته باشد.»

او ادامه داد:

«با تأخیر بسیار آن‌ها سرانجام مهسا را با آمبولانس به بیرون انتقال دادند. جالب اینکه در این وضعیت که آمبولانس به داخل آمده بود و فضا بسیار متشنج و شلوغ بود کلید آمبولانس هم برای دقایقی گم شده بود که حتی از بازداشتی‌ها برای یافتن آن کمک خواستند و درنهایت با تأخیر بسیار این دختر را با آمبولانس به بیرون بردند.»

ادعای نیروی انتظامی

دو روز پس از ادعای سکتهٔ مغزی و قلبی مهسا امینی در ساختمان پلیس امنیت اخلاقی در خیابان وزراء تهران، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی در اطلاعیه‌ای بدرفتاری با او و ضرب و جرحش را «اخبار و ادعاهای رسانه‌های معاند دربارهٔ این حادثه» خواند و آن را رد کرد. واکنشی که کاربران شبکه‌های اجتماعی آن را «سناریوی تکراری» خواندند.

در اطلاعیه پلیس پایتخت دربارهٔ مهسا امینی، بدون این که نام او ذکر شود، آمده‌است: «خانمی برای «توجیه و آموزش» به یکی از بخش‌های پلیس تهران بزرگ هدایت شده بود که «ناگهان» در جمع سایر افراد هدایت شده، «به‌طور ناگهانی» دچار عارضه قلبی شد».

واکنش‌ها

ضرب و جرح مهسا امینی توسط گشت ارشاد و به کما رفتن او، خشم عمومی مردم را در شبکه‌های اجتماعی در پی داشته‌است. هشتگ مهسا امینی در توییتر فارسی ترند شده و در کلاب هاوس اتاق‌های فراوانی با موضوع به کما رفتن مهسا امینی تشکیل شده‌است. پس از این واکنش‌ها، ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور، که برای شرکت در اجلاس سران شانگهای در ازبکستان به سر می‌برد به وزیر کشور برای بررسی این حادثه دستور پیگیری داد. رئیسی، معاون امنیتی و انتظامی وزارت کشور را به‌عنوان مسئول رسیدگی به حادثه «مهسا امینی» معرفی کرد.

شخصیت‌ها

• انسیه خزعلی، معاون امور زنان رئیس‌جمهور، در توییتر با اشاره به جلسه‌ای با سردار اشتری، مسئولیت این اتفاق را بر عهدهٔ نهادهای قانون‌گذار دانست و نوشت: «در مرحله نخست در شوراهای قانون‌گذاری تمامی بایسته‌ها و اقتضائات انذاری جهت هرگونه مواجهه اجتماعی را مبسوط شرح داده‌ایم!»
• سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور پیشین جمهوری اسلامی ایران، در روز ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ در حساب توئیترش نوشت: «آیا این فاجعه و رویدادهای پرتکرار مشابه آن کافی نیست که از این شیوه و رفتارهای خلاف قانون، منطق و شرع دست برداشته شود؟»
• علی مطهری، نایب‌رئیس پیشین مجلس، به پایگاه خبری جماران گفت: «نیروی انتظامی توضیح کاملی نمی‌دهد و انسان نمی‌فهمد واقعیت قضیه چه چیزی بوده، حوادثی مثل ماجرای مهسا امینی چهره‌ای مثل طالبان در دنیا از ما نشان می‌دهد.»
• اصغر فرهادی، کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس با انتشار عکسی از مهسا امینی در صفحه اینستاگرامش نوشت: «ما خودمان را به خواب زده‌ایم در برابر این ظلم بی‌پایان. ما شریک این جنایتیم.»
• مونا برزویی، شاعر و ترانه‌سرا، در روز ۲۴ شهریور ۱۴۰۱ با انتشار عکسی از مهسا امینی در حساب توئیترش نوشت: «از شماها چه‌کس سنگِ اول به او زد!؟ تا در آوارِ او، جنگلِ من بسوزد!»
• لیه رمینی، بازیگر آمریکایی، در توییتر خود نوشت: «این اقدام در هر حالتی غیرقابل قبول است، اما این واقعیت که او به خاطر حجاب نامناسب دستگیر شد آن را وحشتناک‌تر می‌کند. لطفاً در همرسانی نام و داستان او به من بپیوندید.»
• علی کریمی، ستاره فوتبال ایران، نیز با انتشار تصویر خانم امینی روی تخت بیمارستان، نوشت: «کاوه آینده ایران‌زمین زن است.»
• فاطمه معتمدآریا، بازیگر در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «چه جنایتی بالاتر از کشتن دختران بی‌گناه این سرزمین است، به چه حقی، کدام جانی، حامی این جنایات است؟»
• حامد اسماعیلیون که خود خانواده‌اش را در شلیک سپاه به هواپیمای اوکراینی از دست داده‌است نوشت: «جمهوری کثافت، فاسد و آدمکش اسلامی»

جامعه

ساعاتی پس از مرگ او گروهی از مردم در اعتراض به قتل او در نزدیکی بیمارستان کسری تجمع کرده و شعارهای «مرگ بر دیکتاتور»، «گشت ارشاد گشت کشتار» و «می‌کشم می‌کشم، کسی که خواهرم کشت» سردادند. این اعتراضات با سرکوب و بازداشت معترضان مواجه شد.

همچنین برخی مردم در خیابان‌ها صدای بوق خودروهایشان را به نشانه اعتراض به صدا درآوردند.

حواشی

• به گفتهٔ کیارش امینی، برادر مهسا امینی، هنگامی که اعضای خانواده برای پیگیری وضعیت وی به بازداشتگاه پلیس امنیت اخلاقی در خیابان وزرا مراجعه می‌کنند، با جمعیتی نزدیک به ۶۰–۷۰ نفر دیگر از خانواده‌هایی مواجه می‌شوند که همانند آن‌ها برای پیگیری وضعیت فرزندانشان به آن مکان آمده بوده‌اند. به گفتهٔ وی مأموران انتظامی با این جمعیت از طریق گاز اشک‌آور و باطوم برخورد کرده‌است.
• به گفتهٔ کیارش امینی، خانواده امینی و شخص او زیر فشار نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی قرار دارند.
• دایی مهسا امینی به نشریه اینترنتی فراز گفت: «فرمانده پلیس گفت نگران نباشید، سپرده‌ایم ناهار و شام به شما بدهند! بهش گفتم این مشکل حل شدنی نیست؛ امروز نوبت دختر ما بود، فردا نوبت دختری دیگر است».

جستارهای وابسته

• زهرا بنی‌یعقوب
• زهرا کاظمی
• ندا آقاسلطان
• ترانه موسوی
• وحشیگری نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران
• نقض حقوق زنان در جمهوری اسلامی ایران