شاخه نبات
شاخه نبات یا به اصطلاح عامیانه "شاخ نبات" به مقداری نبات گویند که بلورهای آن به صورت شاخه درآمده باشد.[۱] نبات به صورت شاخه، کاسه یا در اشکال دیگر فروخته میشود.[۲] منظور مهم دیگر از شاخه نبات در زبان فارسی و در میان عوام، اشاره به معشوقه فرضی حافظ است.[۳] به هنگام فال گرفتن حافظ را به شاخ نباتش قسم می دهند که رازی را بر فال گیرنده آشکار کند.[۴] حافظ در غزلی میگوید:
این همه شهدو شکر کز سخنم می ریزد | اجر صبریست کز آن شاخ نباتم دادند |
همانگونه که از این سروده ی حافظ پیداست، سخن از معشوقه نیست بلکه سخن از "شاخه نبات" است. شاخه نبات قلم یا کلک حافظ است. از سخن حافظ "این همه شهد و شکر" می ریزد، یعنی حافظ سخن خود را شیرین می داند و خود را "چشم و چراغ همه شیرین سخنان" ( پارسی زبانان) می نامد:
مست بگذشت و نظر بر من درویش انداخت*****گفت کای چشم و چراغ همه شیرین سخنان (غزل ۳۸۰ دیوان خانلری)
"اجر صبری است" یعنی مزد شکیبایی در آموختن و درست به کار بردن زبان پارسی، "کز آن شاخه نبات" یعنی از آن شاخه ای که از آن، نبات و شهد و شکر می ریزد، یعنی قلم یا خامه ای که حافظ با آن شعر زیبا و شیرینش را می نویسد.
شکرشکن شوند همه طوطیان هند ***** زین قند پارسی که به بنگاله می رود (غزل ۴)
حافظ چه طرفه نباتی است کلک تو (غزل ۴۰)
شفا ز گفته ی شکرفشان حافظ جوی (غزل ۱۰۲)
گر به کاشانه ی رندان قدمی خواهی زد***** نقل شعر شکرین و می بی غش دارم (غزل ۳۲۱)
کلک حافظ شکرین میوه نباتی است، بچین (غزل ۳۹۶)
منابع[ویرایش]
- ↑ http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-8a1da5f695c0449c8d0d55ad986af67b-fa.html
- ↑ [پیوند مرده] شاخ نبات - [ aho kfhj ]
- ↑ http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-fcdde5e692d0410dad49b3c881590022-fa.html
- ↑ آدینه بوک: زندگی پرماجرای حافظ و شاخ نبات (عشق آتشین) ~حمزه سردادور[پیوند مرده]