فهرست آثار تاریخی و باستانی تخریبشده در ایران
![]() | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
در زیر فهرستی از آثار و محوطههای تاریخی و باستانی در ایران آورده شدهاست که تخریبشدهاند.[۱][۲]
آثار شاخص نابودشده پیش از ثبت[ویرایش]
این بخش شامل فهرست آثار ملی است که هرگز به ثبت نرسیدهاند، چرا که قبل از آغاز ثبت آثار ملی از میان رفتهاند.
آثار شاخص نابودشده بعد از ثبت[ویرایش]
این بخش شامل فهرست آثار ملی برجسته است که پس از ثبت در آثار ملی از میان رفتهاند.
نام | ش | تاریخ ثبت | یونسکو | تصویر | تخریب توسط | تاریخ تخریب |
---|---|---|---|---|---|---|
عمارت نظامیه | ۲۶۱ | ۳۰ خرداد ۱۳۱۵ | ![]() |
![]() |
حاج علینقی کاشانی (از بازاریان) |
اوایل دهه ۱۳۳۰ |
کاخ سلطنتآباد | ۴۱۸ | ۱۱ بهمن ۱۳۳۴ | ![]() |
![]() |
ارتش | ؟ |
عمارت متصل به غارهای طاق بستان (عمارت مسعودیه (کرمانشاه)) |
۳۴ | ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ | ![]() |
![]() |
رومن گیرشمن |
۱۳۴۲ |
آرامگاه رضاشاه پهلوی | ۱۳۲۹ | ۲۰ بهمن ۱۳۵۵ | ![]() |
![]() |
صادق خلخالی | اردیبهشت ۱۳۵۹ |
برج شیشه اراک | ۱۰۷۶ | ۱۰ خرداد ۱۳۵۴ | ![]() |
![]() |
؟ | ۱۳۶۱ |
بند شاه عباسی | ۱۱۸۲ | ۱۴ مهر ۱۳۵۴ | ![]() |
![]() |
وزارت نیرو تخریب برای ساخت سد الغدیر |
بین سالهای ۱۳۶۲ تا ۱۳۷۲ |
حمام خسروآقا | ۹۷۶ | ۱ مرداد ۱۳۵۳ | ![]() |
![]() |
برخی اهالی محلی یا شهرداری اصفهان | ۲۳ فروردین ۱۳۷۴ |
ارگ بم | ۵۱۹ | ۱ فروردین ۱۳۴۵ | ![]() |
![]() |
زمینلرزه بم |
۵ دی ۱۳۸۲ در سیوهفتمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو در سال ۱۳۹۲ این اثر از فهرست میراث در خطر خارج شد.[۳] |
سرای دلگشا | ۱۹۸۴۸ | ۱۴ آبان ۱۳۵۶ | ![]() |
![]() |
مالک شخصی | مهر ۱۳۹۰ |
کلیسای کرمان | ۲۶۲۴۶ | ۲۷ اسفند ۱۳۸۷ | ![]() |
![]() |
؟ | ۲۰ بهمن ۱۳۹۱ |
خانه توران امیرسلیمانی | ۳۱۵۳۸ | ۲۸ تیر ۱۳۹۵ | ![]() |
![]() |
کمیته امداد امام خمینی | ۲۸ تیر ۱۳۹۵ |
فهرست کامل[ویرایش]
ردیف | نام اثر یا محوطه | منطقه | زمان ساخت | وضعیت کنونی | وضعیت ثبت ملی و شماره ثبت | تاریخ ثبت ملی | نگاره | تخریب توسط |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
۱ | برم دلک | شیراز | ساسانی | تجاوز و تعرضشده با بیل مکانیکی | ۷۱ | ۱۵ دی ۱۳۱۰ | ![]() |
وزارت راه و شهرسازی |
۲ | محوطههای پشت سد سیوند (تنگه بلاغی) |
پاسارگاد | از پیش از تاریخ تا اسلامی | در اثر آبگیری سد غرق شده | ثبت شده بود | ؟ | ![]() |
وزارت نیرو |
۳ | امامزاده یحیی | زواره | سده هفتم قمری | تخریب شده | - | ؟ | ![]() |
؟ |
۴ | تپه یا تل بقارا | بهبهان | هزاره پنج پیش از میلاد | تخریب شده | ۱۹۲۴۰ | ۱ مرداد ۱۳۸۶ | ![]() |
؟ |
۵ | محوطه جوبجی | رامهرمز | عیلامی | در اثر کار عمرانی تخریب شده | ۲۳۰۵۲ | ۲ مرداد ۱۳۸۷ | ![]() |
؟ |
۶ | کوشک اسدآباد | بهبهان | ساسانی | ؟ | ؟ | ![]() |
؟ | |
۷ | سنگنبشته هخامنشی جزیره خارک | بوشهر | هخامنشی | تخریب شده | ؟ | ؟ | ![]() |
؟ |
۸ | کتیبه پایه ستونهای کاخ آپادانای شوش | شوش | هخامنشی | تخریب شده | ؟ | ![]() |
؟ | |
۹ | سد جره (دوران ساسانی) | رامهرمز | ساسانی | در اثر آبگیری سده جره غرق شده | ۲۵۴۲ | ۸ دی ۱۳۷۸ | ![]() |
وزارت نیرو |
۱۰ | محوطههای پشت سد جره (سد جره (دوران ساسانی)) |
رامهرمز | همه دورهها | در اثر آبگیری سده جره غرق شده | ؟ | ؟ | ![]() |
وزارت نیرو |
۱۱ | تپه قلعه قره کند-قلعه کنت | بوکان | دوره برنز | تبدیل به پادگان سپاه شده و بخش زیادی از آن تخریب شده | ۵۷۳ | ۱۶ دی ۱۳۴۵ | ![]() |
؟ |
۱۲ | محوطه قلعه سردار عزیز خان | بوکان | قاجاریه | بخشی از آن پادگان نظامی است و سال ۱۳۸۴ ضلع جنوبی آن به پهنای چند متر تخریب شد تا کوچه ۶ متری مجاور آن به خیابان ۱۲ متری تبدیل شود و در آن مغازه و پاساژ ساخته شود. | به شماره ۵۹۵ به ثبت ملی رسیدهاست[نیازمند یادکرد دقیق] | ؟ | ![]() |
؟ |
۱۳ | تپه پشتتپ (باغ شایگان) (تپه شایگان) |
مهاباد | پیش از تاریخ تا هزاره اول پیش از میلاد | در مرکز شهر مهاباد قرار دارد و چندین بار دی چند سال گذشته به بهانه تعریض خیابان تخریب شدهاست. | ۶۰۹ | ۱۶ دی ۱۳۴۵ | ![]() |
؟ |
۱۴ | بقایای چهارطاقی رکنآباد | شیراز | ساسانی؟ اسلامی | در پروژه تعریض جاده شیراز ـ مرودشت کاملاً تخریب شد | ۱۰۴۹۹ | ۲ آبان ۱۳۸۲ | ![]() |
؟ |
۱۵ | محوطه غار باغ منصوری | شیراز | فرا پارینه سنگی | در پروژه پارک و فضای سبز کاملاً تخریب شد | ثبت شده بود | ؟ | ![]() |
؟ |
۱۶ | تل روباهی | مرودشت | دوره جری نو سنگی | عبور کانال زهکشی از میان تپه و تخریب حدود ۸۵٪ از محوطه | ۲۰۹۲۲ | ۳۰ بهمن ۱۳۸۶ | ![]() |
؟ |
۱۷ | تپه سیف آباد | کازرون | ساسانی | عبور لوله گاز جنوب به شمال از میان تپه و تخریب ۷۰٪ از محوطه | بعد از تخریب ثبت شد | ؟ | ![]() |
؟ |
۱۸ | تپه محمد جعفر | کازرون | ساسانی | تعرض شده با بیل مکانیکی | بعد از تخریب ثبت شد | ؟ | ![]() |
؟ |
۱۹ | معدن سنگ دوره هخامنشی گوندِشلو | مرودشت فارس | هخامنشی | تعرض شده با استخراج معدن جدید | بعد از تخریب ثبت شد | ؟ | ![]() |
؟ |
۲۰ | اشکفت قد برمشور | شیراز | پارینه سنگی جدید | تعرض با بیل مکانیکی | ثبت شده بود | ؟ | ![]() |
؟ |
۲۱ | جبهه غربی کاخ آپادانا شوش | شوش | عیلامی تا هخامنشی | احداث هتل | ثبت شده بود | ؟ | ![]() |
؟ |
۲۲ | پناهگاه صخره ای پل فسا | شیراز | پارینه سنگی جدید | در پروژه تقاطع غیر هم سطح تخریب شد | ثبت شده بود | ؟ | ![]() |
؟ |
۲۳ | / | ساسانی هخامنشی اسلامی | ثبت شده بود | ؟ | ![]() |
؟ | ||
۲۴ | محوطه باز (کارگاه) قادر آباد | قادرآباد (فارس) | پارینه سنگی میانی | احداث آپارتمان و تخریب کامل | ۲۴۱۸۵ | ۱۵ دی ۱۳۸۷ | ![]() |
؟ |
۲۵ | محوطه مقدس یا جایگاه ستایش پاسارگاد | پاسارگاد | هخامنشی | بهطور کلی توسط دینامیت قاچاقچیان منهدم شدهاست | ۸۴۹۹ | ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ | ![]() |
؟ |
۲۶ | کتیبه کرتیر در نقش رجب | مرودشت | ساسانی | نام موبد موبدان در کتیبه کرتیر با سنگ فرز بریده شدهاست | ۲۲ | ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ | ![]() |
؟ |
۲۷ | بنایی که بر فراز چاه مرتاض علی ساخته شدهاست | شیراز | اسلامی | در پروژه مرمت این بنا، توسط سازمان میراث فرهنگی فارس تخریب شد و بنای دیگری با پلان متفاوت ساخته شد | ثبت شده بود | ؟ | ![]() |
؟ |
۲۸ | کتیبه مسجد وکیل | شیراز | اسلامی | دزدیده شد | ثبت شده بود | ؟ | ![]() |
؟ |
۲۹ | محوطه سیکل ترکیبی | کازرون | اسلامی | در پروژه سیکل ترکیبی تخریب شد که دارای گچبریهای بسیار زیبایی از دوره ایلخانی بود | ؟ | ؟ | ![]() |
؟ |
۳۰ | اشکفت گاوی | مرودشت فارس | پارینه سنگی میانی | روزنبرگ این غار را کاوش کرده بود که در پروژه استخراج سنگ آهک پتروشیمی با دینامیت تخریب شد | بعد از تخریب ثبت شد | ؟ | ![]() |
؟ |
۳۱ | آتشکده سنگی تنگ کرم (کتیبه میل تنگ کرم) |
فسا | ساسانی | بهطور کلی منهدم شده با دینامیت قاچاقچیان به سودای گنج در میان ستون | ۲۶۴ | ۱۲ اسفند ۱۳۱۵ | ![]() |
؟ |
۳۲ | نقش برجسته بهرام دوم گویم | شیراز | ساسانی | این احتمال هست که این نقش در محوطه یک باغ وجود داشته باشد، اما از سرنوشت این نقش برجسته کسی خبر ندارد | ثبت شدهاست | ؟ | ![]() |
؟ |
۳۳ | محوطه لیان | بوشهر | عیلامی | در پایگاه هوایی قرار دارد و از سرنوشت آن کسی خبر ندارد | ؟ | ؟ | ![]() |
؟ |
۳۴ | تپه ماد آباد | مرودشت | دوران اسلامی | بهطور کلی در پروژه احداث آپارتمان تخریب شد و بخشی حدود ۵٪ آن برای کاوش آموزشی دانشگاه مرودشت انجام شد | ۱۲۵۶ | ۱۸ آذر ۱۳۵۴ | ![]() |
؟ |
۳۵ | تپه اشرف | اصفهان | ۷۰۰۰ سال پیش | بعد از کاوش رها شده و به پیست موتور سواری تبدیل شدهاست | ۱۷۷۰ | ۲۶ آبان ۱۳۷۵ | ؟ | |
۳۶ | آتشگاه اصفهان | اصفهان | پیش از اسلام | عدم محافظت در حریم منظری آن هتل ساخته میشود | ۳۸۰ | ۱۱ آذر ۱۳۳۰ | ![]() |
؟ |
۳۷ | ساختمان پرچم | تهران | پهلوی اول | تخریب کامل | عدم ثبت در آثار ملی | ؟ | ![]() |
؟ |
۳۸ | بازار سنتی تهران | تهران | قاجاریه | تخریب و احداث قسمتهای نوسازی در مرکز این بافت | ۱۵۴۰ | ۲ آبان ۱۳۵۶ | ![]() |
؟ |
۳۹ | بافت تاریخی شیراز | شیراز | ساسانی هخامنشی اسلامی | تخریب کامل برای ایجاد فضای تجاری در طرح بین الحرمین | ثبت ملی | ؟ | ![]() |
؟ |
۴۰ | تپه هگمتانه | همدان | مادها | بر روی قسمتی از آن سنگفرش ساخته شدهاست | ۲۸ | ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ | ![]() |
؟ |
۴۱ | نقش برجسته سرسره ری | ری | قاجار | در اوایل دهه ۱۹۷۰ تخریب شد | ؟ | ؟ | ![]() |
کارخانه سیمان |
۴۲ | قلعه آتشگاه | کاشمر | ساسانیان | تخریب شدهاست. | ؟ | ؟ | ![]() |
؟ |
۴۳ | قلعه ریگ | کاشمر | دوره سلجوقیان | تخریب شدهاست. | ۱۳۱۸۶ | ۱۶ مرداد ۱۳۸۴ | ![]() |
؟ |
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ «تخریب 40 اثر و محوطه تاریخی ثبت ملی». تابناک. ۱۳۹۰-۰۳-۰۹. دریافتشده در ۲۰۲۳-۰۲-۰۹.
- ↑ «تخریب بافت تاریخی شیراز؛ موضوع چیست؟». BBC News فارسی. دریافتشده در ۲۰۲۳-۰۲-۰۹.
- ↑ «خروج "ارگ بم" از فهرست میراث در خطر یونسکو». کمیسیون ملی یونسکو - ایران. ۲۸ خرداد ۱۳۹۲. بایگانیشده از اصلی در ۱۵ ژوئیه ۲۰۲۰. دریافتشده در ۱۰ آوریل ۲۰۱۹.